40.000 stenen brengen 13e-eeuwse Bossche stadsmuur terug

De werkzaamheden voor het nieuwe Herman Moerkerkpark zijn gestart in 2022. Hiervoor zijn meer dan 40.000 metselstenen gebakken die perfect passen bij de 13e-eeuwse stadsmuur van ’s-Hertogenbosch. Met deze nieuwe stenen maakt de gemeente ’s-Hertogenbosch de historie van de oudste stadsmuur weer zichtbaar.

Vakman aan het werk met de verschillende stenen en bijbehorende mallen 

De eerste stadsmuur

Op steenworpafstand van de Markt - aan het Herman Moerkerkplein - liggen de laatste resten van de eerste stadsmuur van ’s-Hertogenbosch. Hier is ook nog het restant van de 13e-eeuwse waterpoort zichtbaar. Tijdens de herinrichting van dit gebied stoppen we het verval van dit bijzondere metselwerk.

De proefopstelling met verschillende stenen 

Perfecte stenen

Om het metselwerk te restaureren en de oude stadsmuur voor een deel terug te brengen in het straatbeeld zijn meer dan 40.000 nieuwe metselstenen gebakken. De stenen moeten perfect passen bij de 13e-eeuwse restanten. Deze middeleeuwse stenen zijn veel groter dan hedendaagse bakstenen, zogenaamde kloostermoppen. Ze komen veel voor in oude kerken, kastelen en kloosters.

Verschil tussen een hedendaagse baksteen (onder) en de kloostermoppen van de fabriek Zilverschoon (boven)

Het projectteam van de gemeente, Erfgoed ’s-Hertogenbosch, restauratieaannemer Nico de Bont en steenfabriek Zilverschoon Randwijk zijn hiermee aan de slag gegaan. Eerst is het 13e-eeuwse metselwerk nauwkeurig onderzocht. De soort klei waarmee de stenen worden gemaakt en andere eigenschappen van de steen - zoals afmeting, kleur en structuur - zijn vastgesteld. Daarna was het tijd om verschillende proefstenen te maken en te beoordelen. Daaruit is de steen gekozen die het beste past bij de uitstraling van het oude metselwerk.

Het selecteren van de juiste proefsteen

Het recept 

Je kunt het maken en bakken van de stenen vergelijken met koken. Door nauwkeurig het recept te volgen - bestaande uit verschillende ingrediënten zoals rode en zwarte klei - krijg je de juiste variatie in kleur, uitstraling en hardheid. En zo hebben de metselstenen de juiste kwaliteit en zijn ze bestand tegen verschillende weersinvloeden. In totaal maakt steenfabriek Zilverschoon zo’n 40.000 tot 45.000 nieuwe metselstenen voor het Herman Moerkerkpark.
 

Planning 

In 2022 is de gemeente bezig met de restauratie en reconstructie van de 13e-eeuwse waterpoortoren en de stadsmuur. In fase twee leggen we een stuk van de Binnendieze weer open. Het park is naar verwachting in het najaar van 2023 klaar.

Meer info

• over de geschiedenis van de Waterpoort
• over de herinrichting van het Herman Moerkerkplein
• over de kunstenaar Herman Moerkerk

De Provincie Noord-Brabant maakt de restauratie en herbestemming van het Herman Moerkerkpark mede mogelijk door een subsidie.