Ruim 7000 historische Bossche oorkonden online
De afgelopen jaren hebben oud-medewerker Ton Kappelhof en vrijwilligster Monika Buck bij Erfgoed ’s-Hertogenbosch gewerkt aan het toegankelijk maken van duizenden teksten. Het gaat vooral om middeleeuwse oorkonden (charters), vaak perkamenten stukken met officiële beschrijvingen van een rechtshandeling. Bijvoorbeeld een testament of voorwaarden bij een huwelijk, maar ook de handel in onroerend goed. De inhoud van de akten is sinds kort doorzoekbaar via onze website.
Armen-, zieken- en psychiatrische zorg
De meestal op perkament geschreven stukken behoren tot de archieven van de Tafel van de Heilige Geest (armenzorg, 1271-1768), het Groot Ziekengasthuis (ziekenzorg, 1274-1500) en ‘Reinier van Arkel’ (psychiatrische zorg, 1358-1790). Deze drie organisaties hadden uitgebreide bezittingen. In duizenden charters legden zij de geschiedenis van hun (on)roerende goederen vast.
Een unieke bron, niet alleen voor de geschiedenis van de stad en deze instellingen, maar ook voor personen en plaatsen elders. De teksten gaan namelijk ook vaak over plaatsen buiten ‘s-Hertogenbosch. De lange arm van de Bosschenaren reikte tot in Valkenswaard, Deurne en Tilburg.
Inhoud
De akten weerspiegelen vaak de opvatting van de middeleeuwer dat je door veel te schenken aan goede doelen in de hemel komt. Het eeuwige leven was voor geld te koop, dachten de mensen van toen. De teksten bevatten soms interessante informatie over familieverhoudingen, grondbezit, kledingstukken, huisraad, boeken en wapens.
Het online bestand bevat samenvattingen van deze moeilijk toegankelijke stukken. Hier vind je de naam van de instelling, de datum van de akte, en een korte beschrijving van de inhoud. Tussen de 7.000 akten vinden we bijvoorbeeld die van 13 november 1333 over de verpachting van een stuk land te Nuland. Heinric die Rademaker, poorter van ‘s-Hertogenbosch, geeft voor schepenen van Heze’ een ‘vierdeel’ land in pacht. Dat ligt ‘opt Nuwelandt van den Wolfsdike’ tot aan de weg. En hij doet dat aan Peter Heinrics soen van der Hoven tegen een erfpacht van 1 mud rogge. Voorwaarde daarbij is, dat Peter tien pond investeert in verbetering van het land. Als hij het land terug wil geven aan de verpachter, moet hij twee mud rogge betalen. De schepenen van Heze [= Rosmalen] zijn ‘Jan van den Einde ende Heinric van Esch’. Het zegel van de schepenbank van Rosmalen is helaas verdwenen.
Raadplegen
Om te zoeken ga je naar zoeken.erfgoedshertogenbosch.nl. Zorg dat alleen ‘Akten en registers’ is aangevinkt en kies bij 'Soort akte': Oorkonden. Voor meer hulp en achtergrondinformatie: Oorkonden.
Op dit moment is van een klein aantal oorkonden ook een scan op de website beschikbaar. Deze zijn direct bij de beschrijving te bekijken en te downloaden. De andere charters zijn na afspraak alleen in origineel in te zien in de studiezaal. Onder voorwaarden mag je zelf digitale foto’s maken.
Een van de beschreven akten uit het Archief van de Tafel van de Heilige Geest betreft de aflossing van een geldbedrag voor het Bossche Geertruiklooster uit een stuk hooiland in Empel, 1657.