Het Huis van Bosch (De Kleine Winst)

Naast het nieuwe 'gat in de Markt' staat het huis Sint Thoenis (Sint Anthonis), bij Bosschenaren beter bekend als 'De Kleine Winst’. Als door een wonder raakte het huis niet beschadigd bij de instorting van de buurhuizen in 2016. In november 2020 is de restauratie gestart en in 2022 opent het pand de deuren als 'Het huis van Bosch’, een klein museum.

Schildersatelier

In 1462 kocht schilder Anthonis van Aken, de vader van Jheronimus van Aken, alias 'Bosch' dit huis dat daarna gedurende enkele decennia als schildersatelier diende. Jheronimus heeft hier zijn jeugdjaren doorgebracht en het is aannemelijk dat hij hier, in het atelier van zijn vader, zijn schildersopleiding kreeg.

Restauratieplan

Het relatief kleine huis aan de Markt is in 2016 door de gemeente aangekocht om er een blijvende herinneringsplek aan Jeroen Bosch in te huisvesten. Door Erfgoed ’s-Hertogenbosch is de afgelopen jaren onderzoek gedaan naar het huis en de resultaten hiervan zijn opgenomen in het restauratieplan dat nu wordt uitgevoerd.

Achter de 19^e-eeuwse voorgevel aan de Markt bleef nagenoeg het gehele middeleeuwse casco van het huis intact. Hierdoor kunnen we ons een betrouwbaar beeld vormen van de indeling van het huis in de tijd van Bosch. Ook details, zoals balkversieringen en muurschilderingen, geven inzicht in de wijze waarop in die tijd het interieur werd afgewerkt.

De reconstructie geeft aan hoe het atelier/woonhuis van de familie Van Aken, het huis waar Jheronimus Bosch opgroeide, er uit heeft kunnen zien. De middeleeuwse schouwen waren tegen de zijmuur geplaatst, zo heeft het bouwhistorisch onderzoek uitgewezen. Het huis was geheel onderkelderd; onder het achterhuis was een stenen tongewelf en onder het voorhuis een houten balklaag. De kelders waren alleen toegankelijk via een trap vanaf de straat. Bijzonder is de straatkelder onder de stoep van het huis, een verschijnsel dat vooral rond de Markt voorkomt.

De kapconstructie uit ongeveer 1463

Halverwege het huis was een spiltrap naar de verdieping en de zolder. Deze spiltrap, de balklagen en de kapconstructie (uit ongeveer 1463) bleven tot de dag van vandaag bewaard en zullen in het gerestaureerde huis zichtbaar blijven. De reconstructie van het pand op basis van het bouwhistorisch onderzoek is voorlopig en zal zeker nog moeten worden aangepast als nieuwe gegevens tijdens de restauratie tevoorschijn komen.

Meer beroemde bewoners

Het huis kende behalve Bosch nog een beroemde bewoner. Op de eerste verdieping woonde van 1888 tot november 1893 de op 2 september 1862 in Amsterdam geboren Nederlandse componist en musicus Alphons Diepenbrock.

In die tijd was hij leraar klassieke talen aan het Stedelijk Gymnasium. Hier leerde hij zijn latere, in Hintham woonachtige, echtgenote jonkvrouw Wilhelmina Elisabeth Petronella Cornelia de Jong van Beek en Donk kennen. In dit pand schreef Diepenbrock diverse werken waaronder zijn inmiddels beroemd geworden 'Missa in die Festo'. Alphons Diepenbrock overleed op 5 april 1921 in zijn geboorteplaats Amsterdam.