Bevolkingsregisters

De registers op plaatsnaam:

Inleiding

Het bevolkingsregister is, met de registers van de burgerlijke stand, voor de meeste genealogen de belangrijkste bron voor het begin van een stamboomonderzoek. In het bevolkingsregister werd bijgehouden wie op welk adres binnen een gemeente woonde. Met ingang van 1850 werden gemeenten verplicht een dergelijke registratie bij te houden. In het archief van Erfgoed 's-Hertogenbosch zijn echter ook oudere gegevens beschikbaar: dit zijn de registraties die naar aanleiding van eerder gehouden volkstellingen zijn opgemaakt. Deze volkstellingsregisters bevatten vergelijkbare gegevens, zij het dat het momentopnames zijn. Omdat de gegevens in dikke boeken werden bijgeschreven konden na verloop van tijd geen wijzigingen meer worden toegevoegd. Daarom werd regelmatig (iedere 10 à 20 jaar in ’s-Hertogenbosch) een nieuwe serie boeken in gebruik genomen. 
In 1920 kwam een einde aan deze opzet van de administratie: de boeken werden vervangen door losse kaarten per gezin. Deze gezinskaarten werden op hun beurt in 1938 vervangen door de persoonskaarten die overigens niet openbaar zijn. Wel is het mogelijk om via het Centraal Bureau voor Genealogie informatie te krijgen uit persoonskaarten van overledenen. 

Naast deze gezinskaarten zijn series woningkaarten aangelegd om ook nog gegevens per woning te hebben. 

Bijzondere registers:

Registers van vestiging en vertrek waarin verhuizingen vanuit en naar andere plaatsen 
werden bijgehouden.
Bijzondere registers voor bijvoorbeeld dienstboden, schippers, gevangenen, militairen, en personeel en bewoners van gestichten en andere zorginstellingen.

Dit overzicht geeft beknopte informatie over de belangrijkste registers en beschikbare toegangen daarop. Het is per onderdeel van de gemeente ’s-Hertogenbosch ingedeeld. De registers zijn op microfiches in de studiezaal te bestuderen. 
Zie voor een volledig overzicht van de bij het stadsarchief bewaarde registers de inventaris van de Registers van de Burgerlijke Stand en de Bevolkingsregisters van de gemeente ’s-Hertogenbosch en van de vroegere gemeenten Bokhoven, Engelen, Rosmalen en Empel en Meerwijk alsmede die van de psychiatrische ziekenhuizen “Reinier van Arkel” en “Voorburg” te Vught. 

Bekijk onze inventarissen.


Informatie gegeven in de registers 

Het bevolkingsregister bevat van iedere inwoner een aantal standaardgegevens:

  • adres;
  • geboortedatum en geboorteplaats;
  • voornamen;
  • achternaam;
  • geslacht;
  • burgerlijke staat;
  • beroep;
  • godsdienst;
  • relatie tot het hoofd van het gezin.


De oudere registers op basis van de volkstellingen bevatten minder nauwkeurige informatie: bijvoorbeeld leeftijd op het moment van de volkstellingen in plaats van geboortedatum. 
De latere registers bevatten ook verwijzingen naar vorige adressen in de desbetreffende gemeente of naar de vorige woonplaats. Bovendien wordt ook de datum en plaats van uitschrijving vermeld wanneer iemand uit de desbetreffende gemeente is verhuisd. 

De woningkaarten zijn alfabetisch op straatnaam geordend en bevatten per adres de volgende gegevens:

  • achternaam van de hoofdbewoner;
  • de eerste voornaam voluit en de eventuele andere voorletters van de hoofdbewoner;
  • datum van inschrijving en eventueel vertrek op het adres;
  • nieuw adres (binnen de desbetreffende gemeente) of plaatsnaam;
  • gezinssterkte in aantallen mannen en vrouwen;
  • informatie over eventuele inwonende personen (eerste voornaam voluit, eventuele   
  • andere voorletters, achternaam, datum van inschrijving en eventueel vertrek)


Bij een verhuizing worden de gegevens van de ‘oude’ bewoners doorgestreept (maar wel op een zodanige manier dat de informatie leesbaar blijft) en de informatie van de nieuwe bewoners er onder geschreven. 

Let op: door het veelvuldig overschrijven van de gegevens, bijvoorbeeld bij verhuizingen, kunnen vergissingen en schrijf- en spelfouten gemaakt zijn. Controleer daarom bijvoorbeeld de geboortedatum zoals die in het bevolkingsregister wordt genoemd met de officiële (!) gegevens in de geboorteakte van de burgerlijke stand

Kort overzicht op plaatsnaam

Bokhoven 

De gemeente Bokhoven is per 1 januari 1922 opgeheven en samengegaan met de gemeente Engelen. 

Over welke periode zijn de registers beschikbaar? 

Bevolkingsregister: 1850 – 1945. 
Registers van vestiging en vertrek: 1870 - 1923 

Hoe zijn de registers ingedeeld? 

1850: op huisnummer 
1869 – 1910: alfabetische op achternaam van het gezinshoofd 
1910 – 1945 alfabetisch op achternaam van het gezinshoofd 
Vestiging en vertrek: chronologisch

Welke nadere toegangen/klappers zijn beschikbaar? 

1850: alfabetische klapper waarin alle bewoners staan 
1869 – 1910: register betreffende de huisnummering (origineel aan te vragen uit het depot) 
1910 – 1945: index op huizen en schippers 

Empel en Meerwijk 

De gemeente Empel en Meerwijk is per 1 april 1971 opgeheven en samengegaan met de gemeente ’s-Hertogenbosch. 

Over welke periode zijn de registers beschikbaar? 

Bevolkingsregister: 1815 – 1934 
Woningregister: 1934 - 1971 
Registers van vestiging en vertrek: 1919 – 1935 en 1919 - 1929 
Dienstboden en kostgangers: 1869 - 1934 

Hoe zijn de registers ingedeeld? 

1846 – 1849: geografisch per buurtschap 
Vanaf 1859: alfabetisch op achternaam van het gezinshoofd. 
Vestiging en vertrek: chronologisch 
Dienstboden en kostgangers: alfabetisch op achternaam

Welke nadere toegangen/klappers zijn beschikbaar? 

1815 – 1846: klapper alfabetisch op achternaam; via de computer raadpleegbaar.

Engelen

De gemeente Engelen is per 1 april 1971 opgeheven en samengegaan met de gemeente ’s-Hertogenbosch.

Over welke periode zijn de registers beschikbaar? 

Bevolkingsregister: 1821 - 1946 
Woningregister: 1938 - 1970 
Registers van vestiging en vertrek: 1870 - 1925 
Dienstboden: 1859 – 1921 
Pensionaat: 1859 – 1946 
Schippers: 1922 - 1943 
Arbeiders en gezinnen aanleg kanaal: 1896 - 1900

Hoe zijn de registers ingedeeld? 

1821, 1825 en 1839: deels alfabetisch op achternaam, deels op huisnummer 
1826 – 1848: op huisnummer 
1859 – 1869: alfabetisch op achternaam gezinshoofd 
1849 – 1859, 1869 – 1946: op huisnummer 
Vestiging en vertrek: chronologisch 
Dienstboden: alfabetisch op achternaam 
Pensionaat: alfabetisch op achternaam 
Schippers: op ‘huisnummer’ 
Arbeiders en gezinnen aanleg kanaal: chronologisch 

Welke nadere toegangen/klappers zijn beschikbaar? 

1849 – 1859, 1869 – 1946: alfabetisch op achternaam 
Schippers: alfabetisch op achternaam gezinshoofd 

’s-Hertogenbosch

Over welke periode zijn de registers beschikbaar? 

Bevolkingsregister: 1814 - 1938 
Woningregister: 1900 - 1988 
Registers van vestiging en vertrek: 1811 – 1921 
Militairen: 1858 - 1920 
Dienstboden: 1870 - 1920 
Gestichten: 1860 - 1949 
Gevangenissen: 1861 – 1923 
Schippers, woonarken, circusmedewerkers en woonwagenbewoners: 1890 - 1920

Hoe zijn de registers ingedeeld? 

1814 - 1910: op wijk- en huisnummer 
1910 – 1920: op adres en huisnummer 
1920 – 1938: alfabetisch op achternaam gezinshoofd 
Woningregister 1900 – 1910: op wijk- en huisnummer 
Woningregister 1910 – 1988: alfabetisch op straatnaam 
Vestiging en vertrek: 1811 – 1855 chronologisch; daarna alfabetisch op achternaam 
Militairen: per onderdeel 
Dienstboden: alfabetisch en chronologisch 
Gestichten: per gesticht 
Gevangenissen: per gevangenis en chronologisch 
Schippers enz.: op ‘adres’ en ‘huisnummer’

Welke nadere toegangen/klappers zijn beschikbaar? 

1814: per wijk alfabetisch op achternaam gezinshoofd 
1822: database in de computer 
1830: database in de computer 
1840 – 1850: per wijk alfabetisch op achternaam gezinshoofd 
1850 – 1920: alfabetisch op achternaam gezinshoofd 
Vestiging en vertrek 1811 - 1855: op achternaam gezinshoofd 
Militairen 1840: alfabetisch op achternaam

Rosmalen 

De gemeente Rosmalen is per 1 januari 1996 opgeheven en samengegaan met de gemeente ’s-Hertogenbosch.

Over welke periode zijn de registers beschikbaar? 

Bevolkingsregister: 1810 - 1939 
Woningregister: 1930 - 1994 
Registers van vestiging en vertrek: 1853 – 1858, 1865 – 1951 en 1842 - 1956 
Dienstboden: 1860 - 1939 
Gestichten: 1870 - 1939

Hoe zijn de registers ingedeeld? 

1810, 1850 – 1859: op huisnummer 
1826, 1830 en 1840: geografisch per buurtschap 
1859 – 1923: op huisnummer 
1924 – 1939: alfabetisch op achternaam van het gezinshoofd 
Vestiging en vertrek: chronologisch 
Dienstboden: alfabetisch op achternaam 
Gestichten: per gesticht

Welke nadere toegangen/klappers zijn beschikbaar? 

1850 – 1860: alfabetisch op achternaam 
1859 – 1923: alfabetisch op achternaam